Văn hóa nhà sàn của người dân Campuchia được thể hiện qua những nét dưới đây:
Sự hình thành tập quán nhà sàn
Trừ các thị xã, thành phố, vùng nông thôn Campuchia gần như 70%-80% nhà ở là nhà sàn. Đây là tập quán cư trú ngàn đời của người dân Campuchia và vẫn được duy trì đến ngày hôm nay. Có thể lý giải cho sự hình thành tập quán ở nhà sàn bởi ba lý do:
Thứ nhất, Campuchia là một đất nước nằm ở hạ nguồn sông Mêkông, nên vào mùa nước lũ, nước từ Tây Tạng đổ về nhấn chìm phần lớn diện tích đất nước này. Tại biển Hồ, người ta đo được so với mực nước cuối mùa khô đỉnh lũ có thể dâng lên cao đến 15 m cho nên tập quán cư trú trên nhà sàn là để tránh lũ.
Thứ hai, từ xa xưa cho đến bây giờ đất nước Campuchia rất nhiều thú dữ và rắn độc. Vào năm 1985 tôi đã có lần sang đây, lúc đi vào một con suối trong rừng nguyên sinh thì thấy cá sấu bò lớp ngớp trên bãi cát. Ngày xưa vào mùa lũ cá sấu từ biển Hồ, rừng nguyên sinh ra đồng bằng rất nhiều. Cùng với cá sấu thì cọp cũng là một mối đe dọa. Đặc biệt là Campuchia có rất nhiều rắn độc. Người Khmer thờ rắn nhưng lại rất sợ rắn. Vào mùa nước nổi rắn không có chỗ trú ngụ phải bò lên chỗ của người ở. Thế nên người Campuchia cất nhà cọc vuông để tránh rắn bò lên cũng như tránh cá sấu và các loài thú dữ khác.
Lý do sau cùng là ngôi nhà sàn vẫn còn hữu ích trong điều kiện làm ăn và thời tiết ở Campuchia. Người nông dân ở đây nuôi trâu bò rất nhiều, họ không cần làm chuồng trại, khi chiều xuống là họ lùa trâu bò về cột cho nó nằm trong khoảng không gian rộng rãi dưới sàn nhà. Khoảng không đó cũng là nơi người nông dân nấu ăn, giăng võng nghỉ trưa. Chiều họ mới lên nhà trên sàn để ngủ. Thời tiết ở Campuchia mùa khô rất nóng, có chỗ lên đến 47oC. Thế nên đa phần người nông dân kê giường dưới sàn nhà ngủ, vừa tránh được cái nóng ban trưa (bởi sàn nhà và nóc nhà là hai lớp la phông rồi) vừa lấy được một ít gió mát lành khi đêm đến.
Gỗ rẻ hơn bê tông
Những ngôi nhà sàn nằm thấp thoáng sau những cây thốt nốt là hình ảnh đặc trưng khi nhắc đến các vùng nông thôn ở Campuchia. Đó là những ngôi nhà nằm trên những trụ cột cao trên 3 m. Đa số là cọc gỗ chỉ có những gia đình khá giả thì thay thế bằng cột bê tông cốt sắt để bền hơn.Nhà sàn Campuchia mang đậm vẻ đẹp của phong cách kiến trúc văn hóa Khrme.
Điều đặc biệt ở Campuchia là gỗ lại rẻ hơn bê tông nên nhiều gia đình lựa chọn gỗ là vật liệu trong xây dựng. Vách, buồng, cột, kèo, sàn…đa số đều được làm bằng gỗ. Rừng lấy gỗ ở Campuchia còn rất nhiều, toàn những thân gỗ to. Chính vì vậy mà nghề làm mộc cũng rất phổ biến ở Campuchia. Đồ mộc gia dụng rất nhiều và giá cả rẻ bất ngờ. Chỉ có những gia đình khá giả mới sử dụng bê tông để thay thế gỗ còn lại thì đa số những ngôi nhà sàn ở Campuchia đều dùng vật liệu chính là gỗ.
Rèm cửa màu hồng: Nhà có gái chưa chồng
Chắc hẳn nhiều du khách khi đến đây đều thắc mắc khi thấy một số ngôi nhà có treo rèm cửa màu hồng. Đây không phài là một việc ngẫu nhiên như nhiều người thường nghĩ mà nó có mục đích. Theo văn hóa của người Campuchia, nhà nào có con gái đến tuổi lấy chồng thì phải treo rèm cửa màu hồng để ngầm ý thông báo với các chàng trai trong làng gia đình đó có con gái đến tuổi lấy chồng.
Ở đất nước Campuchia người con gái nào chưa chồng, bất luận bao nhiêu tuổi đều có quyền treo màn cửa màu hồng. Chỉ đến khi các cô gái lấy chồng thì những chiếc rèm cửa màu hồng mới được tháo xuống. Đây là một phong tục lâu đời ở các vùng nông thôn Campuchia.
Ruộng ở đâu, nhà sàn ở đó
Không như ở Việt Nam, cư dân lấy lộ làm mặt tiền rồi bố trí nhà cửa quần cư áp sát lộ cho thuận tiện việc mua bán, đi lại, nông dân Campuchia bố trí nhà sàn của họ chỉ chú trọng việc thuận tiện canh tác. Nghĩa là ruộng ở đâu thì họ cất nhà ở đó. Thế cho nên đi trên quốc lộ du khách nhìn thấy nhà nông dân ở những bản, sóc xa xa chứ ít khi thấy sự ngay ngắn ven trục lộ.
Nếu có dịp du lịch Campuchia, du khách đừng bỏ qua cơ hội đến thăm những ngôi nhà sàn xinh xắn cũng như nét văn hóa độc đáo này nhé! Chúc các du khách có một chuyến đi vui vẻ!